«Πες μου μια λέξη» του Μπράιαν Φρίελ: Η κραυγή πριν την ετυμηγορία

Μια λέξη για το Πες μου μια λέξη
Μια θεατρική κριτική της Έλενας Σταματοπούλου 

 

Το Πες μου μια λέξη του Μπράιαν Φρίελ, γραμμένο στα τέλη της προηγούμενης χιλιετίας, ανασύρεται σήμερα στο φουαγιέ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών από τον Ευδόκιμο Τσολακίδη. Και μοιάζει, πια, σαν ηχώ από έναν κόσμο που δεν υπάρχει. Ή μήπως είναι ακριβώς γι’ αυτό που υπάρχει ακόμα;

Ο Φρίελ, κάποτε επίκαιρος και κοφτερός, ακουμπά πλέον αλλιώς πάνω μας. Σαν ένας παλιός συγγενής που φέρνει μαζί του τη νοσταλγία, την αμηχανία και ένα αδιόρατο αίσθημα απώλειας. Το ερώτημα που μου γέννησε η παράσταση δεν ήταν αν το έργο «μιλάει» στο σήμερα. Ήταν αν το σήμερα μπορεί ακόμα να το ακούσει.

Η σκηνοθεσία του Τσολακίδη αναμετριέται με το βάρος της μνήμης και την πρόκληση του τώρα. Τρεις διαφορετικές γενιές υποκριτικής επί σκηνής, τρεις διαφορετικές υποκριτικές γενιές αναφορικά με το σώμα και τον λόγο, τρεις διαφορετικές ηλικίες – από τη φλεγόμενη νεότητα, στη μεσηλίκη κραυγή για δημιουργική επιβεβαίωση, μέχρι τη σιωπηλή παραίτηση. Η παράσταση αιωρείται ανάμεσα στη ρεαλιστική προσέγγιση και τις στιγμές θεατρικού ξεσπάσματος, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στην υστερία της απόγνωσης και στην ακρίβεια της σιωπής.

Από κάτω, το τραύμα καιροφυλακτεί. Το τραύμα του δημιουργού, της οικογένειας, της αστοχίας, του χρόνου. Το τραύμα που δεν χρειάζεται να εκφραστεί ρητά – αλλά βρίσκεται εκεί, σε κάθε βλέμμα, σε κάθε δισταγμό, σε κάθε λέξη που δεν ειπώθηκε.

 

Δεν ξέρω αν το έργο αφορά την εποχή μας. Ίσως να ανήκει σε έναν κόσμο που παρέδωσε τα όπλα του στη νέα πορνογραφία του βλέμματος, που κυριαρχεί στην εποχή των social media. Όμως εμένα με άγγιξε κάποιες στιγμές. Με γύρισε στη δεκαετία του ’90. Μου θύμισε τη θερμοκρασία εκείνων των ημερών. Μια θερμοκρασία συναισθημάτων, κρίσεων, φόβου και προσδοκίας. Ίσως τελικά αυτή να είναι η αλήθεια του Φρίελ. Όχι να μας αφορά. Αλλά να μας θυμίζει τι σημαίνει να ήσουν κάποτε ζωντανός και νέος.

Και κάπου εκεί, μέσα σ’ αυτό το φουαγιέ-κουκούλι μνήμης, ένιωσα ξανά αυτή τη ζωντάνια. Παρά τις ενστάσεις μου. Παρά τις αδυναμίες. Παρά – και χάρη σε – αυτή την αίσθηση πως όλα έχουν περάσει.